İTÜ Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği tarihçesi 1934-1935 yıllarına uzanır. Bugünkü İTÜ Elektrik-Elektronik Fakültesi'nin ilk çekirdeği, İstanbul Üniversitesi’nin (o günkü ismi ile Darülfünun’un) Fen Fakültesi'nde 1926 senesinde kurulmuş olan Elektro-Mekanik Enstitüsü'dür. Elektrik ve Makine Mühendisleri yetiştiren bu enstitü 1934 yılına kadar İstanbul Üniversitesi’nin içinde kalır; 1934 yılında Yüksek Mühendis Mektebi'ne (YMM) devredilir ve bu mektebin Elektro-Mekanik Şubesi'ni teşkil eder. Öte yandan, PTT (Posta Telgraf Teşkilatı) idaresinin Muhabere Mühendisi ihtiyacını karşılamak üzere Yüksek Mühendis Mektebi'ne 1935 yılında Muhabere Şubesi ilave edilir. Böylece bir yanda Elektro-Mekanik Şubesi'nde Kuvvetli Akım, öte yanda Muhabere Şubesi'nde Zayıf Akım Elektrik Mühendisliği eğitimi devam eder. Muhabere Şubesi'ni yeterli sayıda öğrenci seçmediğinden 1937 yılında bu şube “Elektrik-Muhabere” Şubesi şekline getirilir [1-8].

1938 yılında Yüksek Mühendis Mektebi'nde, İnşaat, Mimarlık, Elektro-Mekanik (Elektrik-Kuvvetli Akım ve Makine) ile Elektrik - Muhabere (Elektrik-Zayıf Akım ve Muhabere) Şubeleri bulunmaktadır. 1 Şubat 1938 tarihinde Elektro-Mekanik Şubesi'nin Elektrik ve Makine şubelerine ayrılmasına ve Elektrik-Muharebe Şubesi'nin Elektrik Şubesi olmasına karar verilir. 1938 itibariyle, Muhabere, Elektrik Şubesi'nin içinde bir kol olur [1].

1941’de Yüksek Mühendis Mektebi (YMM) Eğitim Bakanlığı’na bağlanır ve adı Yüksek Mühendis Okulu (YMO) olarak değiştirilir.

"İTÜ’nün Çınarları - I" kitabında, Prof. Hasan Önal tarafından Türkiye’de ilk Haberleşme Mühendisliği öğretiminin Yüksek Mühendis Mektebi'nde Emin Kalmuk Hoca’nın 1935 yılında “telefon, telgraf dersleri” vermesiyle, ilk Elektronik Mühendisliği öğretiminin 1938’de Mustafa Santur’un Yüksek Mühendis Mektebi’nin Elektrik ve Muhabere Şubesi'ne telsiz muallimi olarak atanmasıyla başladığı ifade edilir. Dolayısıyla, İTÜ Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği öğretimi başlangıcı 1935 Yüksek Mühendis Mektebi Muhabere Şubesi açılışı dönemine kadar uzanmaktadır [5].

1944 yılında Yüksek Mühendis Okulu’nun İstanbul Teknik Üniversitesi’ne geçişi sonrasında eskiden mevcut şubeler fakülte olur.

1. İnşaat Fakültesi
2. Mimarlık Fakültesi
3. Makine Fakültesi
4. Elektrik Fakültesi
5. Maden Fakültesi (1953)

Elektrik Şubesi Zayıf Akım ve Kuvvetli Akım kollarına ayrılarak ELEKTRİK FAKÜLTESİ kurulur [1]. Fakülteler içinde konu birimlerine göre kürsüler kurulur. İTÜ Elektrik Fakültesi'nde 1944 yılında kurulan toplam 5 kürsüden biri Prof. Dr. Mustafa Santur başkanlığındaki "Telgraf ve Telefon Tekniği ile Yüksek Frekans Tekniği Kürsüsü"dür [5].

İTÜ Elektrik Fakültesi’nde 1944 yılından 1969 yılına kadar 5 yıllık eğitimle yüksek mühendis yetiştirilir. Zayıf Akım Kolu açıklaması İTÜ kılavuzlarında zaman içinde değişir [7].

İTÜ 1948-1949 Öğretim Yılı Kılavuzu'nda,

İTÜ 1956-1957 Öğretim Yılı İngilizce Kılavuzu'nda,

İTÜ 1966-1967 Öğretim Yılı Kılavuzu'nda,

1973 İTÜ Elektrik Fakültesi (Cumhuriyet'in 50., İTÜ'nün 200. yıldönümü) Kitapçığı'nda [7],

İTÜ 1976-1977 Öğretim Yılı Kılavuzu'nda,

1978 tarihli bir diplomadaki unvan aşağıdaki gibidir:

“İTÜ, Elektrik Fakültesi, Elektronik ve Haberleşme Bölümü
MÜHENDİS (İTÜ)”

İTÜ Elektrik Fakültesi bünyesindeki kürsülerin başlangıçta 5 olan sayısı zamanla artar; kürsü yapılanması ve adları değişir, gelişmelere göre yeni kürsüler kurulur. 1982 yılında İTÜ Elektrik Fakültesi’nde 12 kürsü vardır. İTÜ Elektrik Fakültesi bünyesindeki zayıf akım kolu kapsamında olan aşağıdaki 6 kürsü (*1980-82 Yılları İTÜ Öğretim Kılavuzu),

• Devreler ve Sistemler,
• Elektronik ve Yüksek Frekans Tekniği,
• Elektromagnetik Alanlar,
• Mikrodalga Tekniği,
• Telekomünikasyon,
• Transmisyon Hatları

kısmen birleştirilerek, yerlerine İTÜ Elektrik Fakültesi’nde açılan Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümü’nde,

• Elektronik,
• Telekomünikasyon (Haberleşme),
• Devreler ve Sistemler,
• Elektromagnetik Alanlar ve Mikrodalga Tekniği,

Anabilim Dalları kurulur.

“1954 yılında kurulmuş olan Maçka Teknik Okulu Elektrik Şubesi de Elektrik Fakültesiyle iç içe sürdürülen dört yıllık bir öğretimle Elektrik Mühendisi yetiştirmiş, 1969 yılında Okul Maçka Mühendislik-Mimarlık Fakültesi’ne dönüştürülmüş, bu yeni fakültenin Elektrik Mühendisliği Bölümü daha sonra Maçka Elektrik Fakültesi biçiminde örgütlenmiştir. Maçka Elektrik Fakültesi 1982 yılında İTÜ Elektrik Fakültesi’ne katılmıştır. Aynı süreç içerisinde, İTÜ Elektrik Fakültesi’nin “Zayıf Akım (Elektronik ve Haberleşme Bölümü) Kolu” yerine Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümü, Kuvvetli Akım Kolu yerine “Elektrik Mühendisliği Bölümü” kurulur. 1983 yılında Fakülte’nin adı Elektrik-Elektronik Fakültesi olarak değiştirilir” [2].

2001 yılında Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümü lisans programlarında yeniden yapılanmaya gidilip, 2010 yılına kadar “Elektronik Mühendisliği” ve “Telekomünikasyon Mühendisliği” unvanları verilen lisans programlarıyla öğrenci alınır.

İTÜ Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümü, yetiştirdiği “Elektronik ve Haberleşme”, “Elektronik” ve “Telekomünikasyon” Mühendislerinin kamuda ve özel sektörde, akademide ve endüstride, Türkiye’de ve Dünya’da geçmişten bugüne devam eden başarılarıyla öğretim ve araştırma adına üstlendiği öncü rolü ve yüklendiği özgörevini (misyonu) pek çok ilke imza atarak özgürüşü (vizyonu) doğrultusunda başarıyla sürdürmeye devam etmektedir [10, 11].

Bu ilkler arasında tarih sırasıyla aşağıdaki başlıklar sıralanabilir:

• 1945 ilk üniversite radyosu (Burada önemi olan yayın yapmak değil, vericiler ve stüdyo donanımının kürsü elemanları ve çoğunlukla da son sınıf öğrencilerinin diploma travayları olarak tasarlanmış ve gerçekleştirilmiş olmasıdır.)
• 1952 Türkiye’de ilk televizyon yayını (Yayınlarda kullanılan tüm donanım başlangıçta Philips firmasından ithal edilmişti. Ama yayınlara son verildiği tarihte ses ve resim vericileri, kameralar hariç tüm stüdyo donanımı son sınıf öğrencilerinin diploma travayları olarak tasarlanmış ve gerçekleştirilmiş bulunuyordu [9].)
• 1957 Türkiye’de ilk FM radyo yayını (Frekans Modülasyonlu radyo vericisi bir öğrenci (Pertev Apaydın) tarafından diploma travayı olarak tasarlanmış ve gerçekleştirilmişti.)
• 1968’de Türkiye’de ilk stereo-FM radyo yayını (Yayında kullanılan stereo kodlayıcı bir öğrenci (Osman Palamutçuoğulları) tarafından diploma travayı olarak tasarlanmış ve gerçekleştirilmişti.)
• 1976’de Türkiye’de ilk mikroelektronik laboratuvarının kurulması ve ilk kalın film tümdevrelerin gerçekleştirilmesi (Laboratuvarda bu alanda kazanılan bilgi birikimi Teletaş’ın ve Aselsan’ın kendi kalın film tümdevre tesislerinin yurt dışından herhangi bir bilgi transferi yapılmadan kurulmasında değerlendirilmiştir.)
• 1977’de İTU Mikroelektronik Laboratuvarında Türkiye’de ilk MOS tranzistorlar ve tümdevrelerin gerçekleştirilmesi (Bu alanda kazanılan bilgi birikimi 1980 den başlayarak TUBİTAK-MAE bünyesindeki daha gelişmiş ve bugün Türkiye’nin yegane tümdevre üretim tesisi olan YİTAL’in kuruluşunda değerlendirilmiştir.)[11]
• 1998'de İTÜ - Uydu Haberleşmesi ve Uzaktan Algılama Uygulama ve Araştırma Merkezi (..).
• 2013’de İTÜ Duran Leblebici VLSI Ölçme Laboratuvarı (..).

2009 yılı içerisinde İTÜ Senatosu tarafından alınan ve YÖK tarafından onaylanan karar uyarınca bölümler içindeki mevcut Anabilim Dalları kaldırılmış, her bölümde bölümün adıyla aynı isimli tek bir Anabilim Dalı olacak şekilde yeni bir yapılanmaya gidilir.

2010 yılında lisans öğretiminde yeni bir yapılanmayla, Elektronik/Telekomünikasyon mühendisliği için ayrı diploma programlarıyla öğrenci alınması yerine, öğrencilerin 3. sınıfta Elektronik veya Telekom opsiyonu seçerek uzmanlaştığı ve mezuniyette “Elektronik ve Haberleşme Mühendisi” unvanı aldığı lisans diploma programıyla öğrenci alınmaya başlanır.

2014 yılında, İTÜ Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği ve NJIT (New Jersey Institute of Technology) Electrical and Computer Engineering Bölümü işbirliğiyle, yıl paylaşımına dayalı (1. ve 3. sınıf İTÜ’de, 2. ve 4. sınıf NJIT’de) çift diploma (dual degree) ortak lisans programı başlatılır.

2020 Kasım itibariyle, Bölümde tam zamanlı 27 Profesör, 11 Doçent, 9 Dr. Öğretim Üyesi, 5 Öğretim Görevlisi, 46 Araştırma Görevlisi, 2 Mühendis ve 2 Teknisyen görev yapmaktadır. Aralık 2019 itibariyle EHMB programlarına kayıtlı toplam 1333 lisans, 394 yüksek lisans ve 151 doktora öğrencisi bulunmaktadır.

KAYNAKÇA

• 1. İstanbul Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Fakültesinin tarihçesi (Fakülte haline gelinceye kadar), M.Münir Ülgür, İTÜ Dergisi/d, Cilt:2, Sayı:4, Ağustos, 2003 [son erişim 17.12.2017]. [pdf]
• 2. İTÜ Elektrik-Elektronik Fakültesi internet sayfası: Tarihçe http://www.ee.itu.edu.tr/hakkimizda/tarihce [erişim 10.01.2015]
• 3. İstanbul Teknik Üniversitesi’nin Kısa Tarihçesi, Kazım Çeçen, 1990.
• 4. İstanbul Teknik Üniversitesi ve Mühendislik Tarihimiz, Editör: Mehmet Karaca, 2012. [pdf]
• 5. İTÜ’nün Çınarları, Elektrik Elektronik Fakültesi, Anılar Görüşler, 1930-1940’lı Yıllar, I. Kitap, 2011. [pdf]
• 6. İstanbul Teknik Üniversitesi (1948-1949, 1956-1957, 1960-1961, 1962-1963, 1976-1977, 1980-1982, 1989-1993) Öğretim Yılları Kılavuzları, İTÜ Mustafa İnan Kütüphanesi.
• 7. İTÜ Elektrik Fakültesi, 1973 Cumhuriyet’in 50. Yılı Kitapçığı, İTÜ’nün 200. Yılı.
• 8. İTÜ Elektrik-Elektronik Fakültesinin Altmış Yılı, İstanbul 1994.
• 9. İTÜ’de TV, 50.yıl anısına, Halit Kıvanç, 2002.
• 10. İTÜ Duran Leblebici VLSI Ölçme Laboratuvarı, www.vlsi.itu.edu.tr [erişim 6.9.2014].
• 11. Gerçek kişi: Prof. Dr. Duran Leblebici [iletişim 29.9.2014, ..ayrıntılar] .

Not: Terimler